برنامه “گفت‌وگوی علمی” با موضوع زلزله نپال و با حضور مهندس علیرضا سعیدی دبیر جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران به روی آنتن رفت.

علیرضا سعیدی درباره دلیل رفتن خود به مناطق زلزله زده گفت: از سال ۱۳۸۲ و وقوع زلزله بم کار خود را آغاز کردم و به صورت داوطلب برای آواربرداری در روز اول به آنجا رفتم و یک هفته در آنجا ماندم و بعد از آن در توزیع کمک ها به زلزله زدگان کمک کردم و در حدود شش ماه در منطقه ماندم. تشکلی را تشکیل دادیم با عنوان موج پیشرو و سپس در جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران کار خود را به صورت علمی آغاز کردیم.

وی ادامه داد: کار ما در دو بخش بود، بخش اول، کار علمی که روی مباحث زلزله به صورت تخصصی و حرفه ای کار انجام می دهیم و در بخش دوم، جمع آوری و کمک و ارسال و توزیع در منطقه بود که به همراه همسرم گروه مدیر پیشرو را تشکیل دادیم و با همدیگر وارد منطقه می شدیم. و هیچ سازمانی از ما حمایت نکرد. بعد از زلزله بم، زلزله های مختلفی را بودیم. که آخرین آنها در ورزقان آذربایجان بودیم و حدود ۶۰۰ خانواده را تحت پوشش داشتیم.

وی به فرایند فعالیت های این جمعیت اشاره کرد و گفت: از لحظه ای که زلزله اتفاق می افتد وارد منطقه می شویم و به عنوان گروه ارزیاب به منطقه وارد می شویم. در آوار برداری، چون فاصله ها دور است معمولا به آواربرداری اصلی نمی رسیم و تا با ماشین به منطقه برسیم بیشتر از ۱۰ ساعت در راه هستیم. آوار برداری ما یا در حد خارج کردن اجساد است و یا خارج کردن لوازم مورد نیاز خانواده ها است که در زیر آوار مانده است.

سعیدی در ادامه گفت: سپس اسکان اضطراری شروع می شود، از نصب چادر تا آغاز اسکان موقت در خدمت مردم هستیم. بعد ارتباطمان فطع می شود و در این مدت هم همه مستندات را جمع می کینم و به صورت یک گزارش علمی مکتوب می کنیم و در روزنامه ها و مجلات معتبری که داریم چاپ می کنیم تا بتوانیم به عنوان سوابق زلزله نگهداری کنیم.

وی با بیان اینکه جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران یک تشکل کاملا معتبر و شناخته شده است گفت: این جمعیت دارای مجوز است و حتی مورد مشورت ارگان های مختلف هم قرار می گیرد.

وی متذکر شد: هزینه سفرها را که در برخی موارد بسیار سنگین است، خودشان تامین می کنند.

دبیر جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران به خطرات سفر در مناطق زلزله زده اشاره کرد و گفت: وقتی زلزله رخ می دهد و ما وارد منطقه می شویم، به غیر از آلودگی هایی که در منطقه شایع است و وجود دارد بحث پس لرزه ها برای افرادی که وارد خانه های نیمه خراب می شوند و یا کسانی که به عنوان کارشناس می خواهند علت های تخریب را از نزدیک مشاهده کنند وجود دارد. در نپال از کوچه هایی رد می شدیم که نامش را کوچه مرگ گذاشته بودیم.  اما این به عنوان بخشی از شغل ما است و ما هم قبول کرده ایم.

وی عکس العمل مردم نپال در مواجهه با زلزله را خیلی خوب برشمرد و گفت: با دیدن مردم نپال دچار شک شدم، با آنکه زلزله با بزگی ۸ / ۷ ریشتر رخ داده بود،  بی تابی و پرخاشگری را در مردم آنجا ندیدم و بوق زدن فقط در هنگام رانندگی برای موارد کمک رسانی و باز کردن جاده ها بود.

مهندس سعیدی علت بیشتر تخریب ها در زلزله نپال را به خاطر طراحی غلط ساختمان ها و ضعیف بودن ستون ها  دانست و تشریح کرد: ابعاد ستون ها از بالا تا پایین تغییر نکرده بود و ضعیف بودند. در آنجا ۵۰ درصد ساختمان های جدیدشان فرسوده بودند و در ساختمان سازی هایشان اشکالات زیادی وجود داشت و اکثر ساختمان هایی که تخریب شده بوده بخاطر ستون های باریکی بود که در ساختمان های هفت طبقه زده بودند.

وی ادامه داد: در خیلی از ساختمان ها، اتصالات بین تیر و ستون ها اتصالات غلطی بود و شیوه اجرایی شان غلط بود. شیوه بتن ساختن آنها دستی است و اغلب ساختمان ها به صورت دستی بتن ریزی می شدند و کیفیت بتن ها پایین بود.

دبیر جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران با اظهار به اینکه ساختمان های جدید و مدرن نسبت به ساختمان های قدیمی بیشتر آسیب دیده بودند، عنوان کرد: اگر بخواهیم مقایسه کنیم ساختمان های تخصصی که دارای معماری های خاصی بودند، سالم مانده بودند ولی همانجا ساختمان هایی بودند که ۳۰۰سال عمر کرده بود و برای افراد معمولی بود و آنها بیشترین کشته را گرفته بود. در کنار آنها ساختمان هایی که بیشترین کشته را داشتند ساختمان هایی بودند که عمر کوتاهی داشتند و به خاطر زانو زدن و ستون های باریک دچار آسیب شده بودند.

وی به جغرافیای منطقه و تاثیر آن بر شدت اثر زلزله روی ساختمان ها اشاره کرد و گفت: در روز اول برای بررسی شهر ۱۵ کیلومتر پیاده روی کردیم و متوجه شدیم نقاط خاصی آسیب دیده اند و به صورت یکنواخت شهر آسیب ندیده بود ولی جاهایی که آسیب دیده بودند کاملا تخریب شده بود و جالب بود که ساختمان هایی که تخریب شده بودند دقیقا همانند ساختمان هایی بودند که در ۵۰۰ متری آنها بودند و سالم مانده بودند.

مهندس سعیدی نبود مدیریت بحران در کشور زلزله خیزی مانند نپال را تاسف بار خواند و اظهار داشت: بنده یکی از منتقدین مدیریت بحران ایران هستم، در آنجا متوجه شدم که مدیریت بحرانی وجود ندارد که بخواهیم انتقاد کنیم. در آنجا مسئول مشخصی نبود و  حتی گروه ارزیاب ساده هم نداشتند تا وضعیت را رصد کنند و گویی آنها در دفتر هایشان نشسته و مدیریت می کنند.

وی به عملکرد گروه های خارجی در طول زلزله های گوناگون را قوی ارزیابی کرد و یادآور شد: از سال ۱۳۸۲ تا امسال، کار کردن گروه های خارجی را دیده ام و برایم روشن است که طی این ۱۲ سال متفاوت و خیلی قوی شده اند و حضورشان در هر زلزله سبب شده یک پله بالاتر روند.

وی افزود: به نظر می رسد آنها گروه های قوی و متخصصی دارند که با تمرین کردن در کشورهای دیگر خودشان را در معرض امتحان قرار می دهند تا در کشور خودشان به بهترین نحو در مواجهه با زلزله برخورد کنند.آنها بسیار منظم، با برنامه ریزی و هدف گذاری مشخص و زمان بندی لازم به کارهایشان می رسیدند.

سعیدی به مشکلات موجود در زلزله نپال و عکس العمل گروه های خارجی اشاره کرد و گفت: وقتی به مشکلات می رسیدند مشکل از کارکرد گروه های خارجی نبود بلکه مشکل این بود که آنها مقدار زیادی آب تصفیه می کردند، اما ماشین های لازم برای حمل بار یک الی دو ماشین بود در حالیکه برای ۱۳۰ هزار لیتر آب نیاز به وجود حداقل ۱۰ ماشین برای توزیع آب بود.

وی سازوکار در مناطق کوهستانی و غیر قابل دسترس نپال  را سخت عنوان کرد و افزود: در این مناطق برای وارد به روستاها با جیپ می رفتیم و می دیدیم آنها از حداقل امکانات محروم بودند. در امداد رسانی به مناطق دورافتاده، گروه های خارجی حاضر در منطقه که خصوصا زیر نظر سازمان ملل عمل می کردند، خیلی منظم و با دقت کار می کردند اما امکاناتی چون هلی کوپتر که باید امکانات را در منطقه توزیع می کرد در اختیارشان نبود. در صورتی که وقتی فردای آن روز  در شهر پخارا وارد شدیم هفت هلی کوپترداشتند که در اختیار نیرهای عمل کننده مثل سازمان ملل قرار نداده بودند و در اختیار توریسم بودند!

وی با یاد و خاطره شهید بزگوار احمد کاظمی، عملکرد وی را عالی و منحصر به فرد دانست و اظهار داشت: وقتی زلزله ای مثل نپال را می بینیم درک می کنیم چگونه یک نفر این همه هواپیما را در باند نشاند و بدون هیچ امکانات تمامی آنها را هندل کرد. ایشان نابغه بودند و بدون اینکه سانحه ای رخ دهد، هواپیماها را پشت سر هم بلند می کرد و به زلزله دیدگان کمک می رساندند.

دبیر جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران  با بیان اینکه شهرهای زلزله زده ای همانند موقعیت تهران را بسیار دیده است، متذکر شد: همیشه انتظار زلزله را داشته باشیم و بدانیم  در تهران و شهرهای دیگر خطر زلزله جدی است و باید مدیران این شهرها را ایمن سازی کنند.  شهرهایی را دیده ام که خیلی شبیه شهرهای ایران بودند و تخریب شده بودند و امکان رسیدگی وجود نداشت و باید از قبل این کار را شروع می کردند.

وی در خاتمه گفت:  مدیریت آواربرداری شهری را به صورت علمی و تخصصی آموزش دهیم و اطلاعات داشته باشیم تا در مواقع لزوم از این تخصص استفاده بهینه شود.

برنامه ” گفت‌وگوی علمی” شنبه تا چهارشنبه ساعت ۲۱:۳۰  از شبکه رادیو گفت‌وگو پخش می‌شود.